شهرداری تهران مفتخر است یازدهمین جشنوارة پژوهش و نوآوری و ششمین جشنوارة پژوهش و آموزش در مدیریت شهری با رهیافت "شهری برای همه" را در حالی به پایان ­بَرد که در طیِ این راه، از همراهی و مشارکت مجدانه سازمان شهرداری‌ها و دهیاری­های وزارت کشور برخوردار بوده است. هدف این رخداد مشترک،‌ نزدیک‌کردن عرصه نظر و عمل و شناسایی اندیشه­ها و تجارب مکتوب ارزشمند، به‌ویژه ایده­ های خلاقانه و نوآورانه در گسترة ملی و معرفی آنها به مدیران و حرفه‌مندان بود که از این رهگذر، ترویج عملِ مبتنی بر اندیشه و ارتقاء زیست شهری و روستایی در ایران را ممکن سازد.

هم ­افزایی شکل‌گرفته در این جشنواره سبب شد تا آثار بسیاری از مراکز علمی، پژوهشی و دانشگاه‌های سراسر کشور و استان‌ها و شهرهای مختلف و همینطور سازمان‌های اجرایی گردهم آیند و امکان تشریک مساعی در رویارویی با مشکلات مبتلابه نواحی سکونتگاهی ما را فراهم آورند. در این جشنواره 4109 اثر در پنج قالب کتاب، مقاله، پایان‌نامه، طرح پژوهشی و ایده­های نوآورانه به رقابت پرداختند. با تجلیل و قدردانی از حسن نظر و اعتماد همة شرکت­ کنندگان، در نهایت 21 اثر برتر، 22 اثر برگزیده و 20 اثر شایستة تقدیر توسط هیأت داوران و در قالب یک گروه 82 نفره از استادان و خبرگان از دانشگاه­های معتبر کشور در 13 محور موضوعی انتخاب شدند.

دست­ اندرکاران جشنواره بر این اعتقادند که رویدادهای پژوهشی و علمی، لازم است بر عمل و اقدام در حوزة خود، بی­ واسطه اثر بگذارد. با وجود یک سده تجربه در مدیریت شهری و روستایی در ایران و نیز شکل­گیری رویه‌های دیوان‌سالارانة نوین برای ادارة شهرها و روستاها در کشور، باید اذعان نمود که چندپارگی در مدیریت فضایی، بخشی­نگری، و ضعف در قوانین و مقررات و نابرابری گسترده درون و میان شهرها و روستاها، نیل به سوی شکوفایی شهری و ارتقاء کیفیت زندگی در شهرها و روستاها را با موانعی جدی روبرو ساخته است. ما به جد اعتقاد داریم ماندگاری این مشکلات به دلیل ضعف در اتکا به اندیشة عمیق و پژوهش و در عوض اصرار بر آزمون و خطا و اقدامات شتابزده و نسنجیده است. شرایط دشوار اقتصادی و اقتضائات کنونی کشور به گونه‌ایست که دیگر پژوهش و عملِ مبتنی بر عقلانیت یک انتخاب نیست، بلکه یک الزام است. به‌منظور دستیابی به این مهم و تحقق شهرها و روستاهایی برای همة مردم و البته همة نسل‌ها، تجربة جشنوارة کنونی واقعیت‌هائی را پیش روی ما می­گذارد که غفلت از آنها تبعات و مخاطرات جدی را به همراه خواهد داشی شود. موارد زیر در این راستا تاکید می­شود:

1. عمل و اقدام بدون پشتوانه پژوهشی گرچه به‌ظاهر سریع‌تر به منصة ظهور می­رسد، اما می­تواند اثرات و پیآمدهای منفی تأسف‌باری به همراه داشته باشد. از همین رو لازم است تا مدیران و مجریان، به گشت شهرها و روستاها و بهزیست مردم در بلندمدت را نسبت به دستاوردهای مدیریتیِ کوتاه‌مدت در اولویت قرار دهند.
2. پژوهش باید در دسترس همگان باشد. پژوهش­ها اگر در سپهر عمومی منتشر شوند می­توانند ضمن همپیوندی با یکدیگر و ایجاد گسترة یکپارچه­ای از دانش، در معرض‌ داوری آزاد همگان قرار ‌گیرند تا با افزایش شفافیت، حس مسئولیت­ پذیری را نزد کارفرمایان و مجریان پژوهشی بالا ببرد و آن­ها را در مسیر انجام پژوهش برای همة مردم و نه فقط کارفرما یاری رساند. از همین رو، مناسب است انتشار عمومی همة پژوهش­ها در دستورکار سازمان‌ها و نهادهای مطالعاتی قرار گیرد. ایجاد یک شبکة ملّیِ برخط از پژوهش­های مدیریت شهری و روستایی و همینطور قراردادهای آن­ها می­تواند از موازی­کاری و همپوشانی جلوگیری کرده و امکان مدیریت دانش، تشکیل فهرستی از نخبگان در مقیاس ملی و افزایش شفافیت را فراهم کند. سامانة پژوهشیار مستقر در مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران و سامانة شفاف شهرداری تهران چنین ظرفیتی را در اختیار گذاشته است.
3. در تولید و ارتقاء دانش باید همگان درگیر شوند. نادیده‌گرفتن مستندسازی دانش ضمنیِ کارشناسان و مدیران اجرایی و حتی دانش میان­ذهنی مردم حلقة مفقودة مدیریت دانش در سازمان‌های اجرایی است. ایجاد مشوق­ها برای مستندسازی این دانش، بستر لازم برای یکپارچه‌سازیِ چنین دانشی را فراهم می‌کند.
4. همایش­ها و گردهم ­آیی­های پژوهشی در قامت محملِ تبادل دانش و اندیشه، می‌تواند به ارتقاء شاخص‌های زیست‌پذیری شهری و اعتلای جایگاه شهرهای ما در رتبه‌بندی‌های بین ­المللی کمک کرده و پرهیز از بروز شائبه‌های بی‌اساس و تهدیدات بیرونی علیه شهرهای ما را موجب ‌شود.
5. تداوم رویه‌ها و فرایندهای گذشته مدیریت شهری که شهر را بدون قاعده‌های علمی و مشارکت مردمی و یا با تکیة صرف بر راهکارهای مهندسی­ مبنا راهبری می‌نمود، دیگر میسر نیست. نابرابری اجتماعی گسترده و شرایط محیط زیستی ناپایدار، ما را نیازمند درانداختن طرحی نو می‌سازد؛ نوآوری و ابتکار از مجرای اندیشه و انجام پژوهش، مسیر ناگزیرِ پیش روی ماست. خطای شیوه ­های مدیریتی و سیاستگذاری پیشین امروز آشکار شده است و نشان می­دهد عمر آزمون و خطا و راه‌کارهای پوسیده و تاریخ‌مصرف‌گذشته برای رفع مسائلِ مبرم امروز، به ویژه در عرصه­ های اجتماعی و محیط­زیستی به‌سرآمده و امروز بیش از پیش به رویکرد «شهرها برای همه» نیازمندیم. خلاقیتِ دانش‌پایه می­تواند راهگشای حل مشکلات نوپدید و کنونی در شهرها باشد.
6. فردا در راه است؛ با مسائل خاص خود. دگرسانیِ حال و استحالۀ شهرها و روستاها در رویارویی با پیشران‌ها و عدم‌قطعیت‌های پیشِ رو، مستلزم نگاهی کل­گرا و چندسونگر است که ضرورت سیاست‌پژوهی و آینده‌نگری‌های نوآورانه و عُقلایی در حیطه نظر و پرهیز از سرگشتگی و اغتشاش‌ در عرصه عمل را بیش‌از‌پیش ایجاب می‌کند. با ابتکار، اراده و شجاعتِ دگرگونیِ برآمده از اندیشه­ های ریشه­ نگر، باید شهرها و روستاهای پایدار برای همه را شالوده ریخت؛ آری به اتفاق جهان می­توان گرفت.

در پایان، تمام مسئولان علمی و اجرایی جشنواره، به محضر همة کسانی که با نیروی فکر یا بازوی خود در تأمین رفاه مردم و ایجاد فضایی برای زیست بهتر همة اقشار جامعه و همة نسل‌ها می­کوشند، و در مسیر تحقق عدالت و برابری تلاش می‌کنند، ادای احترام کرده و با امید به ارتقاء جایگاه اندیشه و پژوهش در عرصة سیاستگذاری و تصمیم‌گیری، از پروردگار بزرگ رشد و شکوفایی ایران­ زمین را خواستارند.

 

---

بیانیه جشنواره دهم: