.jpg)
علیرضا نوری دبیر تخصصی محور مدیریت ایمنی و بحران:
شهر تهران یکی از مهمترین کلانشهرهای خاورمیانه است که در معرض مخاطرات مختلفی اعم از طبیعی و انسان ساخت قرار دارد. اگرچه بروز مخاطرات اجتناب ناپذیر است اما وسعت تاثیر مخاطره و بازگشت به حالت عملکردی پیش از وقوع بحران کاملا به این مهم وابسته است که در فازهای چهارگانه وقوع بحران در تمامی حوزه های مدیریت شهری اعم از اقتصاد شهری، کالبد شهر، حمل و نقل شهری، حوزه اجتماعی، مدیریت و منابع انسانی شهر، منابع و ارتباطات مدیریت بحران و سایر حوزه ها چه اندیشیده شده و چگونه عمل شده است و عملا "تاب آوری شهر" به چه میزان است.
واژه تاب‌آوری از کلمه لاتین «resilio» مشتق شده است که مفهوم آن برگشت به عقب است. در مفاهیم فیزیکی نیز موضوع Resilience تداعی کننده مفهوم بازگشت به وضعیتی است که یک سیستم پیش از اعمال یک عامل خارجی داشته اشت. اصطلاح تاب‌آوری برای اولین بار در سال ۱۹۷۳ به وسیله هولینگ به عنوان یک مفهوم اکولوژیکی مطرح شد، اما بعد مورد توجه سیستم‌ها‌‌‌ی بیولوژیکی، اقتصادی، سازمانی، اطلاعاتی و روان شناسی قرار گرفت و اکنون در مدیریت بحران به عنوان موضوعی اصلی مطرح است.
در صورتی می توان شهر تهران را شهری تاب آور دانست که هم برای پیشگیری از وقوع بحران ها، هم برای آمادگی در برابر آنها و هم برای مقابله با بحرانها مطالعه، پژوهش ، طراحی و اقدام مقتضی به عمل آمده باشد. علاوه بر این فازها چنانچه تهران بخواهد شهری تاب آور باشد، در بازسازی و بازتوانی که عملاً مظهری از بازگشت به شرایط پیش از وقوع بحران و حتی به شرایطی بهتر از قبل خواهد بود پژوهش و مطالعه پیش از برنامه ریزی و اقدام، اهمیتی شایسته توجه دارد.
به طور کلی باید در نظر داشت که تاب آوری سطوح مختلفی دارد که شامل تاب آوری فردی، تاب آوری سازمانی، تاب آوری اجتماعی و تاب آوری ملی می شود که به منظور نیل به شهری تاب آور حصول حداقل سه سطح تاب آوری مورد نیاز است. باید توجه داشت که تهران به دلیل موقعیت مکانی خود در معرض وقوع بحرانهای ناشی از زلزله و سیل قرار دارد. این شهر با داشتن قریب 11 میلیون نفر جمعیت که ایمنی در سبد اولویت عمده ایشان جای ندارد پتانسیل وقوع و توسعه حریقهای گسترده ای را دارد. در سالی که گذشت شاهد وقوع حریق در ساختمان سینا مهر شمیران بودیم که متاسفانه جان شمار قابل توجهی از هموطنان ما را گرفت. اگرچه ساختمان فرو نریخت، اما این حادثه را می توان در بعد تلفات با ساختمان پلاسکو مقایسه نمود. کالبد یک شهر از تک تک اجزاء آن تشکیل می گردد که یکی از مهمترین این اجزاء ساختمانهای شهر هستند. تاب آوری شهر بدون ایمن سازی و تاب آوری ساختمانهای شهر به نحو کامل محقق نمی گردد.
اقداماتی که تحت عنوان پدافند غیر عامل شناخته می شوند نیز عملا اثربخشی مستقیم بر تاب آوری خواهند داشت. اگرچه مخاطراتی که در برابر آن شهر تاب آور خواهد شد از نوع انسان ساخت عمدی خواهند بود.
در سالی که گذشت، شمار بسیاری از همشهریان جان خود را به وسطه شیوع بیماری COVID-19 از دست داده اند. شهر تهران به واسطه تمرکز جمعیت، در معرض انواع مخاطرات ناشی از شیوع بیماریهای عفونی واگیر است که یکی از مظاهر تاب آوری شهر، بازگرداندن شهر به زندگی شهری معمول پس از این بیماری و شیوع آن می باشد.
افزایش تاب آوری در تمامی حوزه های فوق الذکر و در زمان وقوع بحران نیازمند تفکر، بازنگری روند، پژوهش و مطالعه هستند.
در این دوره از جشنواره پژوهش و نوآوری در مدیریت شهری تلاش گردیده است تا محور ویژه جشنواره، "تاب آوری" در نظر گرفته شود تا امکان همفکری، به اشتراک گذاردن مطالعات و پژوهش ها برای تمامی حوزه ها و در راستای ارتقاء توان شهر در بازیابی منابع و توان خود پس از وقوع سوانح، بلایا و حوادث حاصل گردد.